Kamishibai als prikkelarm alternatief voor schermtijd bij kleuters

De risico’s van schermgebruik bij jonge kinderen

Steeds meer kleuters kijken naar extreem snelle, felgekleurde kinderprogramma’s. Volgens experts in een analyse van Radar (AVROTROS) zijn veel van die programma’s zó prikkelrijk en druk gemonteerd dat ze de hersenen van jonge kinderen voortdurend overbelasten. Ze zijn niet gemaakt om te leren, maar om de aandacht zo lang mogelijk vast te houden.

De gevolgen kunnen duidelijk voelbaar zijn in de klas:

• Kinderen die onrustig worden na schermtijd
• Korte aandachtsspanne bij rustige activiteiten
• Prikkelbaarheid en frustratie wanneer het scherm wegvalt
• Moeite om emoties te reguleren zonder digitale afleiding

Radar waarschuwt dat jonge kinderen hierdoor steeds minder goed tegen “niets doen” kunnen. Ze raken gewend aan constante prikkels en snelle beelden. Voor kleuters, die net leren focussen, spelen en emoties verwerken, is dat een serieuze uitdaging.

Daarom zoeken veel leerkrachten vandaag naar schermvrije alternatieven die rust, aandacht en echte interactieterugbrengen in de klas.

 

Kamishibai: een krachtig, prikkelarm alternatief

Kamishibai, de traditionele Japanse vertelmethode, biedt precies wat moderne schermen missen: rust, verbinding en diepe betrokkenheid.

 

1. Prikkelarm en rustgevend

Kamishibai werkt met grote, duidelijke prenten in een houten vertelkast. Geen flitsen, geen snelle beelden, geen geluiden die over elkaar buitelen. Daardoor krijgen kleuters opnieuw ruimte in hun hoofd, wat essentieel is voor hun aandacht en emotieregulatie.

2. Verbinding en interactie

In plaats van passief kijken, beleven kinderen samen het verhaal. Ze kijken naar jou, reageren, stellen vragen, voorspellen wat er gebeurt. Dat zorgt voor:

• Meer taalontwikkeling
• Meer sociaal contact
• Meer echte aandacht voor elkaar

3. Ideaal voor kleuteronderwijs

Kamishibai sluit perfect aan bij hoe jonge kinderen leren: traag, visueel, concreet en in verbinding met een volwassene. Het helpt hen focussen, stil worden en zich helemaal onderdompelen in een verhaal.

4. Past in elk thema en elke klas

Je kunt kamishibai gebruiken voor:

• Taal en woordenschat
• Emoties en sociaal gedrag
• Wereldoriëntatie
• Rituelen zoals kringmomenten
• Rustmomenten na drukke activiteiten

Waarom dit zo goed werkt in een tijd van schermvermoeidheid

Waar tablets en tv vaak zorgen voor overprikkeling, zorgt kamishibai voor het tegenovergestelde: rust, eenvoud en menselijke warmte. Het is een manier van vertellen die kinderen opnieuw leert luisteren, kijken en écht aanwezig zijn.

Je biedt hen een moment van vertraging in een wereld vol prikkels, én je bouwt tegelijk sterke taalvaardigheden en sociale vaardigheden op.

 

Meer weten over kamishibai?

Ontdek hier wat kamishibai kan betekenen voor rust en betrokkenheid in jouw klas.

Of bekijk ons aanbod vertelplaten en laat je inspireren om zelf aan de slag te gaan.

Bronnen 

• Radar AVROTROS. Kinderprogramma’s vol prikkels baren experts zorgen: voortdurende overbelasting. 
• World Health Organization (WHO). Guidelines on Physical Activity, Sedentary Behaviour and Sleep for Children Under 5 Years of Age. Genève, 2019.
• American Academy of Pediatrics (AAP). Media and Young Minds. Pediatrics, 2016.
• Kind en Gezin. Advies schermtijd peuters en kleuters. Vlaanderen, geraadpleegd 2025.