Kamishibai is een eeuwenoude Japanse vertelvorm waarbij verhalen tot leven komen met behulp van grote geïllustreerde kaarten in een houten vertelkastje, de butaï. De verteller schuift de platen één voor één tevoorschijn terwijl het verhaal wordt verteld. Elke prent bouwt spanning op en prikkelt de fantasie.
Letterlijk betekent kamishibai ‘papieren theater’. En dat is precies wat het is: een klein, visueel theater dat kinderen en volwassenen meeneemt in een wereld vol verwondering, emoties en verbeelding.
Kamishibai in de klas
Kamishibai is bijzonder geschikt voor het onderwijs. Het combineert beeld, taal en ritme op een manier die zorgt voor focus en betrokkenheid. Omdat telkens maar één prent zichtbaar is, blijven kinderen nieuwsgierig en aandachtig. Ze luisteren actief, voorspellen wat er komt en leven mee met het verhaal.
Zelfs kinderen die moeite hebben met concentratie worden geboeid. Kamishibai versterkt taalgevoel, stimuleert creatief denken en nodigt uit tot gesprekken en zelf vertellen.
In een tijd vol schermen en prikkels biedt kamishibai een welgekomen rustpunt. Het is eenvoudig, vertrouwd en verrassend krachtig. Door samen te kijken, luisteren en vertellen ontstaat er verbinding, met het verhaal, met elkaar en met het moment.
Kamishibai brengt rust en structuur en nodigt uit tot écht contact. Iedereen kan ermee aan de slag: de duidelijke vertelplaten helpen je stap voor stap door het verhaal.
Kamishibai kent een bijzondere geschiedenis. In Japan trokken vertellers vroeger rond met een houten theatertje, gemonteerd achterop een fiets. Ze verkochten snoep en trokken kinderen aan met hun verhalen – avonturen, drama’s, humor en stripverhalen (manga). Het publiek verzamelde zich en luisterde geboeid.
Met de komst van televisie, die in Japan zelfs ‘denki kamishibai’ of ‘elektrische kamishibai’ werd genoemd, verdwenen de straatvertellers. Maar vandaag is kamishibai helemaal terug. In de klas, in de bibliotheek, op festivals én in de huiskamer.
Elk jaar op 7 december vieren mensen over de hele wereld World Kamishibai Day, een initiatief van IKAJA (International Kamishibai Association of Japan). Die dag draait om verbondenheid, vrede en het samen delen van verhalen. Zoals IKAJA het zegt:
“On this day we wish for peace on Earth as we share kamishibai together.”
Een mooie viering van de kracht van verhalen, wereldwijd.
Kamishibai man
Allen Say
De kamishibai-man fietste vroeger naar de stad om verhalen te vertellen aan de kinderen en snoepjes te verkopen. Maar op een gegeven moment kwamen er steeds minder kinderen aangerend bij het geluid van zijn klappers. Ze zaten allemaal binnen, gekluisterd aan hun nieuwe televisies. Uiteindelijk bleef er nog maar één jongen over, maar hij had geen geld voor snoep.
Jaren later fietst de kamishibai-man nog één keer naar de stad om een verhaal te vertellen.
Met twee totaal verschillende, maar even bijzondere tekenstijlen neemt Allen Say de lezer mee naar een verhaal binnen een verhaal en brengt hij het Japan van zijn herinneringen tot leven.